”Τα 39 σκαλοπάτια” του Τζoν Μπιούκαν – Εκδόσεις Μίνωας

”Τα 39 σκαλοπάτια” είναι, θα έλεγε κανείς,από τα ιστορικά αστυνομικά μυθιστορήματα. Και λέω ”ιστορικά” γιατί είναι γραμμένο λίγο πριν τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και από ότι διάβασα,κρατούσε συντροφιά στους Άγγλους στρατιώτες στα χαρακώματα.
Το 1935 γυρίστηκε ταινία από τον Αλφρεντ Χίτσκοκ. Είναι ένα από τα εμβληματικά και επιδραστικά μυθιστορήματα ”καταδίωξης” ΄όλων των εποχών. Ένα δυνατό θρίλερ με διαρκώς κλιμακούμενη ένταση,αινιγματική ατμόσφαιρα, μυστήριο και αγωνία, που επηρέασε μεγάλο αριθμό κινηματογραφικών ταινιών και μεταγενέστερων μυθιστορημάτων κατασκοπείας και καταδίωξης.

Ο Τζoν Μπιούκαν γεννήθηκε στο Περθ της Σκωτίας το 1875. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης,καθώς και στο Κολέγιο Μπρέιζννουζ της Οξφόρδης. Στα πέντε χρόνια της παραμονής του στην Οξφόρδη εξέδωσε πέντε βιβλία, δημοσίευσε πληθώρα άρθρων και έγινε αποδέκτης πολλών βραβείων. Μετά το πανεπιστήμιο, η σταδιοδρομία του, τόσο ως νομικού και μέλους του Βρετανικού Κοινοβουλίου,όσο και ως συγγραφέα, στρατιωτικού και εκδότη, υπήρξε πολυσχιδής και επιτυχημένη και ο ρόλος του στη δημόσια ζωή σημαντικός. Η πρώτη του συγγραφική επιτυχία ήρθε το 1910 με το μυθιστόρημα ”Ιωάννης ο πρεσβύτερος” το οποίο ακολούθησε μια σειρά περιπετειών-θρίλερ,με κοινό χαρακτηριστικό τους ρομαντικούς χαρακτήρες, τη διάχυτη αίσθηση της αγωνίας και τις διεθνείς συνωμοσίες.


”Τα 39 σκαλοπάτια” έχουν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Ο πρωταγωνιστής, ο Ρίτσαρντ Χάνει έχει γυρίσει πρόσφατα από την Αφρική στο Λονδίνο και ζει μια τρομακτικά βαρετή και πληκτική ζωή. Για να ξεγλιστρήσει από την ανία της καθημερινότητας, αποφασίζει να επιστρέψει στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, όταν ξαφνικά πληροφορείται την ύπαρξη μιας συνωμοσίας με σκοπό μια πολιτική δολοφονία, η οποία θα μπορούσε να εμπλέξει τη Μεγάλη Βρετανία σε πόλεμο. Όταν, λίγες μέρες αργότερα ανακαλύπτει στο διαμέρισμά του δολοφονημένο τον Αμερικανό ο οποίος του είχε δώσει την πληροφορία,μετατρέπεται σε βασικό ύποπτο του φόνου. Ο Χάνει δραπετεύει στην ύπαιθρο της Σκωτίας,όπου τόσο η βρετανική αστυνομία όσο και μια αδίστακτη ομάδα Γερμανών κατασκόπων ,αποφασισμένων να κλέψουν τα στρατηγικά σχέδια της Βρετανίας εξαπολύουν εναντίον του ανελέητο ανθρωποκυνηγητό.

Η διαφορά του βιβλίου του Μπιούκαν από τα αστυνομικά μυθιστορήματα του Κόναν Ντόιλ ή και ,αργότερα,αυτών της Αγκάθα Κρίστι είναι ακριβώς αυτό.Η καταδίωξη. Ο ήρωας του, περιπλανιέται καταδιωκόμενος. Πολλά από τα μεταγενέστερα κατασκοπευτικά θρίλερ έχουν ”πατήσει” πάνω σε αυτό το μοτίβο. Γι’ αυτόν τον λόγο,δικαίως,”τα 39 σκαλοπάτια” θεωρούνται σαν ένα από τα πιο επιδραστικά αστυνομικά μυθιστορήματα στην ιστορία.

Βέβαια,αν το κρίνουμε με βάση τα κατασκοπευτικά θρίλερ της εποχής μας,μάλλον θα απογοητευτούμε. Όπως είναι φυσικό, λείπει η ταχύτητα. Πολύ απλά γιατί στις αρχές του 20ου αιώνα που γράφτηκε, δεν υπήρχαν οι μεγάλες ταχύτητες της εποχής μας. Ο κεντρικός ήρωας που καταδιώκεται,χρησιμοποιεί τραίνα για την διαφυγή του και όχι αεροδυναμικά καινούργια μοντέλα αυτοκινήτων ή αεροπλάνων. Όμως, ένα αστυνομικό μυθιστόρημα κρίνεται από την δομή του. Και εκεί κερδίζει ο Τζον Μπιούκαν.

Τελικά, ”Τα 39 σκαλοπάτια” μας δίνουν πολλές πληροφορίες για την εποχή τους και για τον τρόπο ζωής στην Αγγλία λίγο πριν τον πρώτο μεγάλο πόλεμο. Χαρακτηριστικό του μυθιστορήματος είναι ότι ο πολιτικός που απειλείται με δολοφονία από τους Γερμανούς γιατί τους χαλάει τα σχέδια για την κατάσταση στα Βαλκάνια, είναι ο Έλληνας πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος,που ο συγγραφέας μετονομάζει σε Καρολίδη.

Αξίζει να αναφέρουμε πως το συγκεκριμένο βιβλίο επιλέχτηκε από την εφημερίδα The Guatdian σαν ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της αγγλικής γλώσσας,ενώ η Ελένη Σαραντίτη έγραψε στην Ελευθεροτυπία:” Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα μυστηρίου και αγωνίας. Λαμπρή περιπέτεια, με δυνατές σκηνές, χαρακτήρες εντυπωσιακούς και πολύ χιούμορ”.