Δίαυλος παγκόσμιας και εγχώριας τέχνης το Μουσείο Γουλανδρή

Για μία ακόμα φορά το ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή έδωσε ένα κόσμημα στην κοινωνία μας, για μία ακόμα φορά συντέλεσε στην καλλιτεχνική και μουσειακή παίδευση του τόπου. Μιλάμε φυσικά για το νέο μουσείο σύγχρονης τέχνης του εν λόγω ιδρύματος το οποίο βρήκε στέγη επιτέλους μετά από μεγάλη ταλαιπωρία και περιπέτειες. Η μοναδική συλλογή έργων τέχνης του ζεύγους Γουλανδρή θα εκτίθενται στην οδό Ερατοσθένους στον αριθμό δεκατρία στο Παγκράτι, σε ένα μεσοπολεμικό κτίριο (1920) το οποίο βέβαια έχει υποστεί μία υπερσύγχρονη αρχιτεκτονική επέκταση δίνοντας του μία όψη μουσείου με οικουμενικό χαρακτήρα.

Τα θυρανοίξια αυτού του “ναού” της παγκόσμιας τέχνης πραγματοποιήθηκαν στις αρχές Οκτωβρίου όπου πλήθος κόσμου πήγε να θαυμάσει τόσο τη μοναδική αρχιτεκτονική του μουσείου καθώς και τα εξαιρετικά εκθέματα διεθνώς φημισμένων καλλιτεχνών. Σίγουρα τα εγκαίνια του μουσείου Γουλανδρή είναι το μεγαλύτερο εικαστικό γεγονός της χρονιάς αλλά δε νομίζω ότι θα μείνει μόνο σε αυτό. Δεν θα είναι από εκείνα τα μουσεία που σταδιακά θα χάσει τη δυναμική του σαν άλλα σκονισμένα. Οι εκδηλώσεις που θα πραγματοποιούνται όπως και οι περιοδικές εκθέσεις θα το κάνουν ένα μουσείο πλήρως εναρμονισμένο με τη σύγχρονη εποχή, μία καλλιτεχνική και πνευματική δόνηση στο κέντρο της Αθήνας!

Ο περιβάλλων χώρος του μουσείου (πλατεία Αγ. Σπυρίδωνα) αναμορφώθηκε με χρήματα του ιδρύματος κάνοντας ακόμα ένα δώρο στο δήμο Αθηνών. Το ίδιο το μουσείο Γουλανδρή, πέρα από τους εκθεσιακούς χώρους για τους οποίους θα μιλήσουμε παρακάτω έχει πωλητήριο,καφέ-εστιατόριο, βιβλιοθήκη 6.000 τόμων, παιδικό εργαστήριο αλλά και ένα σύγχρονο αμφιθέατρο 190 θέσεων. Ο συνολικός χώρος του μουσείου ανέρχεται στα 7.250 τ.μ. ενώ το μισό μέρος του μουσείου βρίσκεται κάτω από τη Γη-συγκεκριμένα οι πέντε από τους έντεκα ορόφους-.

Το νέο κόσμημα των Αθηνών ωστόσο πέρασε από χίλια κύματα για να φτάσει να ανοίξει τις πύλες του και να εκθέσει τους θησαυρούς του. Η ιστορία για το που τελικά θα στεγαζόταν τα εκθέματα και το μουσείο τελικώς του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή μας πάει πίσω στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν έγινε πρόταση στην κυβέρνηση να βρεθεί ένας χώρος κατάλληλος για τη συλλογή. Η αντίδραση ήταν θετική όμως τα εμπόδια που προέκυψαν πολλά. Αρχικά υπήρχε ένας προγραμματισμός για την Ρηγίλλης όμως οι ανασκαφές εκεί έφεραν στο φως ευρήματα από το Λύκειο του Αριστοτέλη, από εκεί το επόμενο σενάριο ήταν να γίνει στο πάρκο Ριζάρη που όμως κι αυτό ματαιώθηκε λόγω αντιδράσεων των κατοίκων για τη διατήρηση ενός από τους ελάχιστους χώρους πρασίνου στη περιοχή και τέλος, το 2009, η Ερατοσθένους στο Παγκράτι, αλλά και εκεί υπήρξαν προβλήματα με υπόγεια ύδατα και την εμφάνιση επιπλέον εξόδων τα οποία δεν είχαν υπολογιστεί, για να μην αναφέρουμε τα γραφειοκρατικά κωλύματα και τις σχετικές νομικές-δικαστικές υποθέσεις του Ιδρύματος.

Ας περάσουμε στο βασικό μέρος του μουσείου όμως, τον εκθεσιακό χώρο και τα έργα του. Η συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή είναι από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα με έμφαση στη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη -από το 1880 έως το 1980-. Η επίσημη ιστοσελίδα του Ιδρύματος αναφέρει “Όπως ισχύει για κάθε συλλογή, έτσι και με τη συγκεκριμένη, τα κριτήρια επιλογής των έργων που τη συγκροτούν υπήρξαν καθαρώς υποκειμενικά. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή, αν και περιβάλλονταν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 από διακεκριμένους ιστορικούς και επαγγελματίες της τέχνης, επέλεξαν τα συγκεκριμένα έργα με μοναδικό γνώμονα τις προσωπικές προτιμήσεις τους και τους δικούς τους αισθητικούς κώδικες. Σχεδόν επί πενήντα χρόνια έχτιζαν τη συλλογή τους με φροντίδα, υπομονή και πραγματική αφοσίωση, με απώτερη βλέψη, κάποια μέρα, να εκτεθεί στο μουσείο που είχαν κατά νου.”

Όπως αναφέρει και ο τίτλος το μουσείο Γουλανδρή είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας του κόσμου με την παγκόσμια και εγχώρια μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη. Κάθε έργο και μία διαφορετική ζωή, φιλοσοφία, στιγμή στο χρόνο, συναίσθημα, στυλ, καλλιτεχνικό ρεύμα, μία ή παραπάνω ιστορίες! Από τον El Greco, στα έργα των Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Claude Monet, Edgar Degas, Pablo Picasso, Henri de Toulouse-Lautrec, Pierre Bonnard, Georges Braque, Joan Miró, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Fernand Léger, Jackson Pollock, Francis Bacon, Alberto Giacometti, MarcChagall, Jean Hélion, Hans Arp, Ben Nicholson, Barbara Hepworth, César,Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, Friedensreich Hundertwasser, Balthus, Victor Brauner, Giorgio de Chirico. Μέχρι τους αξιότερους κράτορες των ηνίων της σύγχρονης ελληνικής τέχνης όπως ο Γιάννης Γαΐτης, Γιώργος Μπουζιάνης, Δημήτρης Μυταράς, Αλέκος Φασιανός, Γιάννης Μόραλης, Παναγιώτης Τέτσης, Κωνσταντίνος Παρθένης, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Γιάννης Τσαρούχης, Γιώργος Ζογγολόπουλος αλλά και από πιο σύγχρονους Παύλος Σάμιος, Σοφία Βάρη, Μιχάλης Τόμπρος, Γιώργος Ρόρρης, Σωτήρης Σόρογγας και Κώστας Τσόκλης, μεταξύ άλλων. Η ποικιλία της συλλογής έργων τέχνης νεότερων Ελλήνων είναι τέτοια όπου το ίδρυμα ανά έτος θα αντικαθιστά τα εκθέματα με κάποια άλλα.

Τα έργα έχουν τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή προβολή τους αλλά να είναι και ευκολότερη η αναγνωσιμότητα τους. Επιπλέον η τοποθέτηση τους έχει ως αποτέλεσμα έναν μοναδικό αισθητικό και ιστορικό “διάλογο”. Εκτός από αυτούς τους χώρους όπου θα φιλοξενούνται τα έργα των άνωθεν καλλιτεχνών υπάρχουν δύο επιπλέον χώροι. Στον έναν θα φιλοξενούνται γαλλικά έπιπλα από τους διασημότερους ébénistes και αντικείμενα τέχνης από το 18ο αιώνα, όπως και τέχνεργα της κινεζικής τέχνης από νεφρίτη ή πορσελάνη. Και στο άλλο δωμάτιο περιλαμβάνονται αποκλειστικά σχέδια σε χαρτί του Πικάσο, Μρακ, Ματίζ, Μπαλτίς.

Ποιο ήταν όμως το ζεύγος Γουλανδρή,οι σύγχρονοι μαικήνες που συνέδεσαν άρρηκτα το όνομα του με την τέχνη μιας και ήταν αυτοί που δημιούργησαν το πρώτο μουσείο σύγχρονης τέχνης, στην Άνδρο. Παραθέτω λοιπόν τις σημαντικότερες πληροφορίες όπως τις δίνει η επίσημη ιστοσελίδα του Ιδρύματος Γουλανδρή.

Ο Βασίλης Γουλανδρής γεννήθηκε στην Άνδρο στις 6 Σεπτεμβρίου του 1913. Ήταν γόνος της Ανδριώτικης εφοπλιστικής οικογένειας Γουλανδρή, γιος του Πέτρου Ι. Γουλανδρή και της Χρυσής Δάμπαση.

Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στην Ελλάδα, σπουδάζει Νομικά στην Ελβετία και από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 εγκαθίσταται στην Νέα Υόρκη, όπου και αναλαμβάνει τη διεύθυνση των οικογενειακών ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Διετέλεσε επί σειρά ετών Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, καθώς και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του American Bureau of Shipping.

Εκτός από επιτυχημένος επιχειρηματίας στον χώρο του εφοπλισμού, ήταν μαζί με τη σύζυγό του, Ελίζα, λάτρης των τεχνών, κυρίως των εικαστικών. Μαζί επισκέπτονταν μουσεία και εκθέσεις, ενίσχυαν με χορηγίες πολιτιστικές εκδηλώσεις και υποστήριζαν νέους κυρίως καλλιτέχνες στο ξεκίνημά τους. Ανέπτυξε ιδιαίτερους δεσμούς με επιχειρηματικούς και πολιτιστικούς κύκλους συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των διαπολιτιστικών σχέσεων και ανταλλαγών μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας.

Για το έργο του, τιμήθηκε το 1981 από το γαλλικό κράτος με τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής (Chevalier de la Légion d’Honneur) και το 1986 με τον τίτλο του Αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής (Officier de la Légion d’Honneur), ενώ το 1983 το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας του απένειμε το παράσημο του Ταξιάρχη των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’ordre des Arts et des Lettres). Στην Ελλάδα τιμήθηκε το 1956 με τον Σταυρό των Ταξιαρχών του Τάγματος του Γεωργίου του Α΄, το 1981 με το Αργυρούν Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών και το 1992 με τη διάκριση του Μεγάλου Άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.


Η Ελίζα Γουλανδρή, το γένος Καραδόντη, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1917. Ήταν το τέταρτο από τα έξι παιδιά του Πέτρου και της Ευανθίας Καραδόντη με καταγωγή από την Κυνουρία Αρκαδίας.

Η προικισμένη με ομορφιά και ευφυΐα Ελίζα, που από νεαρή ηλικία γοητεύεται από την Τέχνη, εκφράζει από νωρίς την επιθυμία να υπερβεί τις περιορισμένες προσδοκίες που τρέφουν οι μεσοαστικές οικογένειες της εποχής για τις θυγατέρες τους. Έχοντας ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές της στην Ελλάδα, αναχωρεί για τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να σπουδάσει.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 γνωρίζει στη Νέα Υόρκη τον επίσης φιλότεχνο Βασίλη Γουλανδρή, από τον οποίο και γοητεύεται, βρίσκοντας στο πρόσωπό του έναν ιδανικό σύντροφο, αλλά και έναν πνευματικό καθοδηγητή στη μύησή της στις εικαστικές τέχνες. Στην Αμερική, όπου διέμειναν για πολλά χρόνια, ανέπτυξαν κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, τις οποίες συνέχισαν και αργότερα, όταν εγκαταστάθηκαν, το 1965, στο Παρίσι και την Ελβετία.

Η γαλλική Κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας την προσφορά της και τη συμβολή της στην ελληνογαλλική φιλία, την τιμά με την ανώτατη διάκριση του Ταξιάρχη των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’ordre des Arts et des Lettres), ενώ το 1981 η Ακαδημία Αθηνών της απονείμει το Αργυρούν Μετάλλιο δια «Φιλοπατρία και Φιλοκαλία».

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ίδρυμα και το μουσείο Γουλανδρή μπορείτε να βρείτε στην ακόλουθη διεύθυνση: https://goulandris.gr/el/visit/be-athens



Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:

Μέσα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή που ανοίγει στο κοινό στις 2 Οκτωβρίου. Ανακτήθηκε από www.elculture.gr

Μπήκαμε πρώτοι στο νέο Μουσείο Γουλανδρή στο Παγκράτι – και μας κόπηκε η ανάσα. Ανακτήθηκε από www.athinorama.gr

goulandris.gr

Αυτό είναι το νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή – Αποκλειστικές πρώτες εικόνες Ανακτήθηκε από www.lifo.gr