ΟΙ ΡΕΤΣΙΝΕΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ του ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Μετά τον ΄΄Βίο του Αματίας Αλμοσίνο΄΄ και τις ΄΄Λίγες και μία νύχτες΄΄-δύο μυθιστορήματα που μας ταξίδεψαν στον χρόνο,ο Ισίδωρος Ζουργός επιστρέφει με ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στις μέρες μας. Ολα συμβαίνουν σήμερα,σε ένα χωριό της ελληνικής επαρχίας,μόνο που στα μεγάλα ζητήματα απλά αλλάζει ο τόπος και ο χρόνος. Τα ουσιαστικά γεγονότα που διασχίζουν το βιβλίο πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν,όσο υπάρχουν άνθρωποι. Η σκιά του σαιξπηρικού ΄΄Βασιλιά Λήρ΄΄ υπάρχει από την πρώτη σελίδα του μυθιστορήματος,όταν ο συγγραφέας παραθέτει τα λόγια του Σαίξπηρ.


΄΄Η βροχή,ο αέρας,η βροντή,η αστραπή δεν είναι κόρες μου. Μαζί σας,στοιχειά μου,δεν τα βάζω για την ασπλάχνιά σας. Σε σας δε μοίρασα βασίλειο,δε σας είπα παιδιά μου,εσείς δε μου χρωστάτε υποταγή΄΄.

Μοιάζει σύνθετο,αλλά είναι απλό. Οπως στον ΄΄Βασιλιά Λήρ΄΄,ο Λήρ μοιράζει το βασίλειό του στις τρείς του κόρες,για να εισπράξει την αχαριστία τους,έτσι και ο Λεόνιος Εξαρχος,ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος,μοιράζει την περιουσία του στις τρείς κόρες του και αποσύρεται στο πυργόσπιτο του πεθερού του,στο χωριό της γυναίκας του ,που δεν ζεί πιά. Εχει μεγαλώσει και θέλει να ζήσει τα τελευταία χρόνια του στο περιβάλλον του χωριού.


Η μεγάλη του κόρη,η Γαβριηλία΄΄στο Λονδίνο,πάνε πιά δέκα χρόνια. Έχει άντρα Εγγλέζο,θα μείνει για πάντα εκεί. Είναι καλά βολεμένοι κι έχουν και δυό αγόρια. Μην κοιτάς το δικό μας χάλι,έξω από αυτήν τη χώρα ο κόσμος ζεί και γεννάει παιδιά,χτίζει και προχωράει΄΄.

Η δεύτερη κόρη΄΄ η Ρεγγίνα είναι στις Βρυξέλλες.Δουλεύει στην Κομισιόν. Κάνει καριέρα. Αυτό που βλέπεις στην τηλεόραση. Το μεγάλο γυάλινο κτίριο που μπαινοβγαίνουν υπουργοί κι άλλοι διάφοροι γραβατωμένοι. Εκεί από όπου ζητάμε φράγκα τα τελευταία χρόνια΄΄

Η μικρή, η Κορίνα, μένει Αθήνα και ασχολείται με εναλλακτικά προγράμματα.

Αυτά,βλέπετε, ειναι τα σαιξπηρικά βασίλεια της εποχής μας.

H υπόθεση μοιάζει απλή.

Ο Λεόντιος Έξαρχος,συνταξιούχος πλέον πολιτικός μηχανικός,μετά τον θάνατο της γυναίκας του, της Ουρανίας,μοιράζει την περιουσία του στις τρείς του κόρες και αποσύρεται στο χωριό της γυναίκας του, αφού έχει ανακαινίσει το παλιό πυργόσπιτο που κληρονόμησε από τον πεθερό του. Οι κάτοικοι του χωριού τον δέχονται σαν τον πλούσιο άρχοντα που ήρθε να μείνει στο χωριό τους. Για έναν χειμώνα,μοιράζονται μαζί του την ρετσίνα που παράγει η περιοχή. Εκείνος,απομονωμένος από την ζωή που ήξερε, γράφει γράμματα στις κόρες του που δεν στέλνει ποτέ. Επικοινωνία ανάμεσά τους δεν υπάρχει. Ψάχνει και βρίακει στο παλιό σπίτι,το αρχείο του πεθερού του,που εκτός από βουλευτής και γιατρός υπήρξε και ο μεγάλος παράγων της περιοχής. Αλλά οι πληροφορίες που έρχονται από το παρελθόν,δεν είναι πάντα ευχάριστες. Μόνιμη παρέα του ο Μασούρης,ο τρελός του χωριού.

Ολο και πιό πολύ νοιώθει αποκομμένος από τις κόρες του,από όλο τον κόσμο. Δεν αναρωτιέται αν έχει κάνει και εκείνος λάθη. Οχι. Εκείνος,ήταν ο αρσενικός που έπρεπε να πετύχει στη ζωή του. Ολα τα άλλα ήταν λεπτομέρειες που δεν τους έδωσε σημασία. Στην δική του ζωή μπορούσε να δώσει όποιο σχήμα ήθελε.΄

΄Εδώ είναι πύργος και πρέπει όταν νυχτώσει να έχω μείνει μόνος με τα φαντάσματα!΄΄λέει κάποια στιγμή στον ακόλουθο του,τον τρελό του χωριού.

Ομως τώρα,οι ΄΄λεπτομέρειες΄΄ έχουν γιγαντωθεί και έχουν μπεί ανάμεσα σε αυτόν και τις κόρες του σαν τείχος αδιάβατο. Αδυνατεί να καταλάβει ότι ο ίδιος γίνεται σιγά αλλά σταθερά παρελθόν.

΄΄Καλή βδομάδα,Ρεγγίνα,εκεί στον καινούργιο κόσμο σας,εκεί στο αλώνι της ευπρεπούς ορθότητας,εκεί στην άλλη όψη του καθρέφτη όπου ζείτε,εκεί στη χώρα των θαυμάτων σας, Αλίκη. Καλή εβδομάδα στην Ευρώπη σας που κυνηγάει τους κρεατοφάγους σαν δολοφόνους,που σας αφήνει να διαλέγετε σεξουαλικό φύλο σαν να΄ναι φύλλο τράπουλας που την παίζουν ξερή στο καφενείο. Καλή εβδομάδα λοιπόν στον καινούργιο κόσμο και χαιρετισμούς από δώ,απ΄το χωριό που μυρίζει ξύλο,σβουνιά και χώμα. Χαιρετισμούς από τον τόπο όπου οι άντρες είναι άντρες και οι γυναίκες γυναίκες. Καλή εβδομάδα από το χωριό όπου οι παραλογισμοί που τους βαφτίσατε δικαιώματα κείτονται σαν τα πεσμένα κάστανα του φθινοπώρου πού τα σκέπασαν τα φύλλα και δεν τα θυμάται κανείς΄΄,γράφει στην κόρη του, άλλο ένα γράμμα που δεν θα στείλει ποτέ.

Ο Ισίδωρος Ζουργός έγραψε ένα μυθιστόρημα για το τέλος. Ενα μυθιστόρημα χωρισμένο σε τέσσερα μέρη,όσες και οι εποχές του χρόνου. Ανοιξη,καλοκαίρι,φθινόπωρο,χειμώνας. Αυτές δεν είναι και οι εποχές της ζωής ενός ανθρώπου; Υπάρχουν οι ορατοί,αλλά υπάρχουν και οι αόρατοι πρωταγωνιστές. Τα ΄΄φαντάσματα΄΄ που λέει κάποια στιγμή ο πρωταγωνιστής. Τα ΄΄φαντάσματα΄΄ που καθορίζουν με αποφασιστικό τρόπο από το παρελθόν την εξέλιξη του παρόντος. Η αίσθηση που αφήνουν τα γεράματα ,το πένθος και η απώλεια,η αδυναμία του ανθρώπινου είδους να παρακολουθήσει τις αλλαγές που συμβαίνουν στην κοινωνία,είναι κοινά χαρακτηριστικά γιά όλους μας. Κάπου είχα διαβάσει πως ο θάνατος,το τέλος,έρχεται σε όλους πρίν το βιολογικό τέλος.

΄΄Εχτισα κι εγώ τα κάστρα μου,αυτά που σας μοίρασα, κι έρχομαι τώρα να πληρώσω ένα ιδιότυπο νοίκι σ΄έναν πεθαμένο βασιλιά,να τον πληρώνω μήνα με τον μήνα με εκείνα τα μετρητά που τα έχει ακόμα ανάγκη. Κατανόηση και αμυδρά συμπάθεια. Εχω στα χέρια μου τα χαρτιά του όλα και τα διαβάζω με συγκατάβαση. Οπως βλέπεις,επιτέλους γνωριστήκαμε.

Σου γράφω για να σου εξομολογηθώ ότι μου λείπουν ο Αντονι και ο Ιαν,σου γράφω γιατί νοστάλγησα τα εγγόνια μου,μόνο αυτά! Σου γράφω επίσης για να σου υπενθυμίσω πως τα ανθρώπινα βασίλεια σβήνουν και χάνονται. Το δικό μου έγινε βορά τριών αχάριστων θυγατέρων. Κι αν πάλι εσείς δεν είχατε μιά τέτοια συμπεριφορά-τώρα πιά το έχω φιλοσοφήσει-θα έσβηνε κι αυτό έτσι κι αλλιώς.όμως με έναν τρόπο ας τον ονομάσουμε συμβατό,αναμενόμενο.

Τη μοίρα των δυνατών αρχόντων,την έχεις ποτέ σκεφτεί; Οταν το χέρι που κρατάει το σκήπτρο αρχίζει να τρέμει,οι υποτακτικοί σαλεύουν,βγάζουν κυνόδοντες και μας περικυκλώνουν με βλέμμα όλο και πιό πορφυρό. Θα υπάρχει μάλλον μιά μυρωδιά που αναδύεται από τα γέρικα κορμιά των αρχόντων,μιά μυρωδιά που καλεί όλα τα τσακάλια και τους λύκους της επικράτειας να αρχίσουν να στήνουν ενέδρες. Ακόμη κι εδώ στο χωριό άρχισα να αντιλαμβάνομαι σιγά σιγά ότι κάποια αγρίμια άφησαν τις βουνοπλαγιές και τώρα πιά κόβουν βόλτες στην πλατεία΄΄. Ακόμα μιά επιστολή του Λεόντιου στην πρωτότοκη κόρη του που δεν έστειλε ποτέ.

Ο Ισίδωρος Ζουργός με τις ΄΄Ρετσίνες του βασιλιά΄΄ μας δείχνει ότι για να γράψεις μεγάλη λογοτεχνία χρειάζονται απλά υλικά.Μετά τα δύο προηγούμενα βιβλία του,επιστρέφει στά ΄΄βασικά΄΄.Η αισθητική του και η χρήση της ελληνικής γλώσσας έχουν κριθεί προ πολλού.

Διαβάζοντας το βιογραφικό του,προσωπικά,μου έκανε εντύπωση η μή βράβευση του από κάποιον επίσημο κρατικό φορέα. Τα μυθιστορήματα του που έχουν ήδη εκδοθεί ήυαν ικανά να να του φέρουν κάποιο από τα επίσημα Κρατικά Βραβεία. Ομως όχι.Οι διακρίσεις που έχει πάρει είναι το ΄΄Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου,το ΄΄Ειδικό Βραβείο βιβλιοπωλείων Public΄΄ και το ”Βραβείο του περιοδικού Κλεψύδρα΄΄. Φαίνεται πως εαν γράφεις με την λογική του ΄΄Κόσμος χειροπιαστός του χώματος΄΄,όπως γράφει ο ίδιος,οι επίσημοι φορείς σε αποφεύγουν.

Εάν ψάχνετε να διαβάσετε ένα σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα που να επικοινωνεί κατ΄ευθείαν με τις σημαντικές στιγμές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, διαβάστε τις ΄΄Ρετσίνες του βασιλιά΄΄ ή κάποιο άλλο από τα προηγούμενα μυθιστορήματά του. Θα ανακαλύψετε τον πιο σημαντικό Ελληνα λογοτέχνη της εποχής μας, αν δεν τον έχετε ανακαλύψει ήδη.