Μουσείο: Ο ρόλος του στην ανάπτυξη της εγγενούς αξίας

Πηγή: museumnext.com

Το μουσείο, καθότι οργανικό κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό περιβάλλον με ανάγκες βιωσιμότητας, αποτελεί χώρο που βρίσκεται αναπόφευκτα έμπροσθεν των πυλών ενός μεταπλαστικού σχεδίου που προϋποθέτει το σύγχρονο κλίμα της εποχής. Οι διευρυμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μουσειακοί χώροι, μέσα από μία σειρά αναπόφευκτων παραγόντων που περιγράφονται επιμελώς από τον Massimo Negri, έχουν φέρει μία νέα εποχή διαφορετικών προτεραιοτήτων, στρατηγικής μετατόπισης και αξιοποίησης των τομών του μουσειακού χώρου λ.χ. των συλλογών, των ατμοσφαιρικών περιβαλλόντων, των μέσων που επιτείνουν την προσοδοφόρα επικοινωνία με τους επισκέπτες, της γνώσης που πραγματώνεται στα πλαίσια εναλλακτικής εμπειρικής απόκτησης ερεθισμάτων από αυτή της σχολικής μονάδας και εν γένει την αειφορία.

Πλέον το μουσείο, που έμπρακτα καλείται να διαρρήξει την παρωχημένη, άψυχη έκθεση του πολιτιστικού αποκτήματος, φέρει ευθύνη για μία λυτρωτική εμπειρία συναισθηματικής «κίνησης», γνωστικής, οπτικής οικειοποίησης με σπάνιες και ύψιστες μορφές τέχνης που λειτούργησαν ως σκηνικοί ιμάντες για την άνοδο της διεθνούς αισθητικής και πολιτιστικής αυλαίας. Σαν αλλοτινός εκπαιδευτικός χώρος μυεί τους εκπαιδευόμενους του με εμπειρικά μέσα σε μία περιήγηση «σημείων» συλλογικής μνήμης (που συγκεντρώνουν την συναισθηματική και πολιτιστική συνείδηση) και τείνει στη διαμόρφωση γνώσεων και δεξιοτήτων με ιδανικό απότοκο την επιθυμία επίσκεψης ποικίλων, διαφορετικών μουσειακών χώρων για την περαιτέρω «εξέταση μίας πολύ-πρισματικής κάτοψης» διαφορετικών συλλογών, εκθεμάτων και εμπειριών.

Η εξέταση αυτή, βέβαια, ως προς διαφοροποίηση του μουσείου από το σχολείο μία σύγκριση στην οποία έχει αναφερθεί μεταξύ άλλων και ο Howard Gardner, θεμελιωτής της θεωρίας των πολλαπλών ευφυϊών, δεν θέτει ως στόχο την αποκλειστική απόκτηση γνώσεων (γνωστική εμπειρία), αλλά και στόχους που προσανατολίζονται σε πολλαπλές εκφάνσεις της υπαρξιακής οντότητας του ατόμου. Εξ’ ου και το μουσείο είναι χώρος που προάγει την ψυχαγωγία, την ευψυχία και την ομοψυχία. Η ομοψυχία, δηλαδή, η ταύτιση συναισθημάτων δεν είναι ένας απαραίτητος παράγοντας, ιδίως όταν πρόκειται για ανθρώπους με διαφορετικά βιώματα. Σ’ αυτό το σημείο είναι αξιοσημείωτη η κοινωνική αξία του μουσείου ως χώρος επικοινωνίας τόσο ανθρώπου με άνθρωπο όσο και ανθρώπου με αντικείμενο. Σε ατομικό επίπεδο, όπως περιγράφεται και από τη διεξαγωγή και δημοσιοποίηση της έρευνας της Carol Scott, δίνεται έμφαση στην αυτό-εξέλιξη μέσα από μία οικειοθελή μάθηση, προωθείται η χαρά, ο ενθουσιασμός και η έμπνευση της ανακάλυψης ενώ θεσμικά δίνεται το δικαίωμα στην πρόσβαση σε συλλογές που κάποτε αποτέλεσαν μέρος μίας ελιτίστικης κοινωνικής μερίδας.

Είναι κριτικής σημασίας η επισήμανση ότι η αποτελεσματικότητα ενός μουσειακού χώρου δεν εξαρτάται άμεσα από ποσοτικά κριτήρια (συνήθως κριτήρια χορηγών και πολιτικών φορέων) λ.χ. ποσό επισκεψιμότητας ή σύνολο κομμένων εισιτηρίων, αλλά και από ποιοτικά κριτήρια, θεμελιωμένα στις δράσεις του μουσείου, την διαδραστική έκθεση των συλλογών, την επικοινωνία με τους επισκέπτες, την τελική αξιολόγηση (ως μέρος της αλληλεπίδρασης με τους επισκέπτες) και όλα αυτά δοσμένα μέσα από ένα κάτοπτρο εν-συναίσθησης, φαντασιακής προσέγγισης και ευρηματικότητας.

Βιβλιογραφία:

Μούλιου, Μάρλεν,Τα Μουσεία Στον 21ο Αιώνα: Προκλήσεις, Αξίες, Ρόλοι, Πρακτικές. Μουσειολογία : Πολιτιστική Διαχείριση Και Εκπαίδευση, επιμ. Γεώργιος Δ. Μπίκος και Ασημίνα Κανιάρη, Εκδόσεις Γρηγόρη, 2014, σσ. 77–111. Κουλτούρα Και Τέχνες 5.